بیماری دیابت
دیابت یا مرض قند نوعی بیماری متابولیک (سوخت و ساز مواد غذایی) مزمن است. ماجرا از آنجا آغاز میشود که هورمونی به نام انسولین عملکرد خود را از دست میدهد. این هورمون توسط غده پانکراس یا همان لوزالمعده ترشح میشود. وظیفه اصلی آن، این است که گلوکز را به سمت سلولهای بدن هدایت کند. زمانی که انسولین در انجام وظیفه خود ناتوان است، گلوکز به جای ورود به سلول، در خون انباشته میشود و به این ترتیب سطح آن در بدن بالا میرود؛ دقیقا همینجاست که میگوییم دیابت گرفتم.
انواع دیابت
به طور کلی میتوان مرض قند را به پنج دسته زیر تقسیم کرد:
- دیابت نوع ۱
- دیابت نوع ۲
- دیابت بارداری
- پیش دیابت
- دیابت بیمزه
دیابت نوع ۱
دیابت نوع ۱ که به دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین هم معروف است. این بیماری، نوعی اختلال خودایمنی شناخته میشود. در این وضعیت سیستم ایمنی بدن به سلولهای تولیدکنندهی انسولین در لوزالمعده حمله میکند و توانایی بدن در تولید انسولین را از بین میبرد. حالا به راحتی میتوانید حدس بزنید در بدن چه اتفاقی میافتد. هورمونی به نام انسولین در بدن وجود ندارد که بخواهد قند را به سمت سلولهای بدن هدایت کند. این نوع مرض قند مادرزادی بوده و به همین دلیل در کودکان بیشتر دیده میشود.
دیابت نوع ۲
در دیابت نوع دوم، انسولین در بدن وجود دارد اما به وظیفه خود به درستی عمل نمیکند. این بیماری بسیار شایعتر از نوع اول است، میتوانید حدس بزنید چرا؟ پاسخ آن چندان پیچیده نیست. این بیماری به طور مستقیم با سبک زندگی و رژیم غذایی در ارتباط است. اگر جزء آن دسته از افرادی هستید که رابطه خوبی با ورزش ندارند، شیرینی و نوشیدنیهای صنعتی پای ثابت سفره غذایی آنهاست، اضافه وزن دارند، چاق هستند و سیگار میکشند، متاسفانه شرایط را برای ابتلا به قند خون بالا به خوبی فراهم کردهاید.
این بیماری بیشتر بزرگسالان را درگیر میکند اما شیوع آن در بین کودکان و نوجوانان نیز در حال افزایش است. بیتحرکی و دریافت کالری بیش از حد دو فاکتور اصلی برای ابتلای کودکان به این بیماری است.
دیابت بارداری
دیابت بارداری معمولا در ماههای آخر بارداری اتفاق میافتد. بروز آن بیشتر با تغییرات هورمونی در ارتباط است. هورمونهایی که توسط جفت تولید میشود به طور خاص بر روی انسولین تاثیر گذاشته و عملکرد آن را مختل میکنند.
پیش دیابت
اگر نتیجه آزمایش خون نشان داده است که در مرحله پیش دیابت هستید، باید بگوییم که شانس آوردهاید. چون این حرف به این معناست سطح گلوکز در بدن بالاست اما شما هنوز به مرض قند مبتلا نشدهاید. نکته مهم بعدی این است که اگر فکری به حال سبک زندگی و رژیم غذایی خود نکنید، به این بیماری مبتلا خواهید شد.
دیابت بی مزه
دیابت بیمزه، نوعی بیماری مادرزادی است که به دلیل اختلال در غدد درونریز ایجاد میشود. این بیماری با تشنگی زیاد و تولید بیش از حد ادرار رقیق همراه است و برای آن درمانی وجود ندارد. برای تشخیص آن باید به فوق متخصص غدد مراجعه کنید. این اختلال در اثر فقدان هورمون ادراری (وازوپرسین) یا مسدودسازی عملکرد آن ایجاد میگردد.
تفاوت دیابت نوع یک و دو
ماهیت مرض قند نوع اول و دوم یکسان است؛ یعنی در هر دو اختلالی در انسولین وجود دارد. آنها در فاکتورهایی مانند عوامل ایجادکننده بیماری، افراد درگیر و چگونگی درمان با یکدیگر تفاوت دارند. در نوع اول، بدن اصلا قادر به تولید انسولین نیست. در نوع دوم، بدن قادر به تولید انسولین است اما مقاومت در برابر آن وجود دارد. یعنی این هورمون نمیتواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. این بیماری هر شخصی را میتواند درگیر کند. در صورتیکه به این بیماری مبتلا شوید، راهی برای درمان قطعی آن وجود ندارد اما با داشتن رژیم غذایی و سبک زندگی سالم به راحتی میتوانید این بیماری را کنترل کنید.
از دیگر تفاوتهای بین آنها میتوان به سرعت و شدت بروز علائم اشاره کرد. افرادی که به نوع اول مبتلا هستند علائم را با سرعت و شدت بیشتری تجربه خواهند کرد؛ این در حالی است که علائم در نوع دوم، به آرامی و در طی چندین سال بروز میکنند.
علائم دیابت
از شایع و رایجترین علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکرر ادرار
- احساس تشنگی شدید و نوشیدن مایعات زیاد
- گرسنگی شدید
- خستگی زیاد
- اختلالات بینایی مانند تاری دید
- زخمی که به خوبی ترمیم نمیشود.
- خشکی دهان
- کاهش وزن بیدلیل
علائم دیابت نوع ۱
علائم زیر مربوط به دیابت نوع ۱ هستند:
- گرسنگی بیش از حد
- تشنگی بیش از حد
- تاری دید
- خستگی
- ادرار مکرر
- کاهش وزن چشمگیر در زمان کم
قند خون بالا میتواند زمینه را برای بروز کتواسیدوز یا اغمای دیابتی مهیا کند. این عارضه میتواند با نشانههای زیر همراه باشد. از آن به عنوان یک فوریت اورژانسی یاد میشود.
- تنفس سریع
- خشکی پوست و دهان
- چهره سرخ
- بوی دهان میوهمانند
- حالت تهوع
- استفراغ یا درد معده
علائم دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲ میتواند به آرامی ایجاد گردد. علائم ممکن است در ابتدا خفیف بوده و به سادگی از آن صرفنظر کرد. علائم اولیه بیماری عبارتند از:
- گرسنگی دائم
- فقدان انرژی
- خستگی
- کاهش وزن
- تشنگی زیاد
- ادرار مکرر
- خشکی دهان
- خارش پوست
- تاری دید
هرچه بیماری پیشرفت کند، علائم آن شدیدتر و خطرناکتر میشود. اگر میزان قند خون شما برای مدت طولانی بالا باشد، احتمال دارد علائم زیر را نیز تجربه کنید:
- عفونت مخمری
- زخمهایی که به آرامی ترمیم میشوند.
- لکههای سیاه روی پوست، بیماری که آکانتوز نیگریکانس (تیرگی پوست) نامیده میشود.
- درد پا
- احساس بیحسی در نوک انگشتان، یا نوروپاتی
علائم دیابت در زنان
بسیاری از علائم مرض قند در زنان و مردان مشترک است. با این حال زنان ممکن است نشانههای زیر را نیز تجربه کنند:
عفونت واژینال و دهانی و برفک واژن
رشد بیش از حد مخمر که توسط قارچ کاندیدا ایجاد میشود، میتواند سبب عفونت واژینال، عفونت دهانی، و برفک واژن شود. این عفونتها در زنان شایع هستند. عفونتهای دهانی اغلب سبب یک لایه سفید روی زبان و داخل دهان میشوند. سطح بالای گلوکز در خون، رشد قارچها را منجر خواهد شد.
عفونتهای مجاری ادراری
ریسک عفونت مجاری ادراری (UTI) در زنانی که مبتلا به قند خون بالا هستند، بیشتر است. بیماریهای عفونت مجاری ادراری زمانی ایجاد میشوند که باکتری در مجاری ادراری وارد میشوند.
اختلال عملکرد جنسی زنانه
نوروپاتی دیابتی زمانی رخ میدهد که گلوکز بالای خون، به رشتههای عصبی آسیب وارد میکند. این امر منجر به بیحسی و گزگز اندامهایی مانند دست، پا، ران و ساق پا خواهد شد. همچنین این بیماری ممکن است حس در ناحیه واژن تحت تاثیر قرار دهد و منجر به کاهش تمایلات جنسی زنان شود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
این اختلال زمانی رخ میدهد که سطح هورمونهای مردانه در بدن زن، بالاست. متعادل نبودن این هورمونها عارضهای به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS را منجر میشود. PCOS ممکن است سبب یک نوع مقاومت به انسولین گردد که منجر به افزایش سطح خون و افزایش ریسک مرض قند میشود.
علائم دیابت در مردان
علاوهبر علائم رایج، قند خون بالا در مردان میتواند با نشانههای زیر همراه باشد:
- اختلال نعوظ (ED)
- آسیب به سیستم عصبی خودمختار (ANS)
- برگشت انزال
- مشکلات اورولوژیکی
علائم دیابت کودکان
شایعترین علائم تیپ اول این بیماری در کودکان شامل موارد زیر است:
- افزایش تشنگی و ادرار
- گرسنگی
- کاهش وزن
- زودرنجی
- بوی دهان میوه مانند
- تاری دید
دخترها ممکن است عفونت قارچی داشته باشند. کاهش وزن نشانه متداول قبل از تشخیص است.
علائم دیابت نوع ۲ در کودکان میتواند شامل موارد زیر باشد:
- ادرار مکرر، بخصوص در شب
- تشنگی زیاد
- خستگی
- کاهش وزن غیر منتظره
- خارش در اطراف نواحی تناسلی، که احتمالا با عفونت قارچی همراه باشد.
- ترمیم آهسته زخمها
- تاری دید، به دلیل خشکی عدسی چشم
- رگههای تیره روی پوست، که آکانتوزیس نیگریکانس نامیده میشود
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
