عوامل ایجاد کننده یبوست کدامند؟
معمولا یبوست زمانی رخ میدهد که مدفوع به آرامی در روده بزرگ حرکت میکند که با این اتفاق، بدن آب زیادی از مدفوع جذب میکند؛ در نتیجه مدفوع سفت، خشک شده و به سختی دفع می شود.
بیماریهایی که ممکن است باعث یبوست شما شوند:
اگر به یبوست مزمن مبتلا هستید، مراقب باشید؛ چرا که ممکن است نشانه یکی از بیماریهای زیر باشد:
- بیماریهایی مانند ام اس یا پارکینسون و مشکلات نخاعی که اعصاب را تحت تاثیر قرار میدهند؛
- سندروم روده تحریکپذیر و رشد سرطانی که میتوانند مسیر روده را ببندند.
- بیماریهای روانی مثل دیبروسیون، عصبانیت؛
- بیماریهای هورمونیک مثل مرض قند، کمکاری تیروئید، افزایش فعالیت غدهی پاراتیروئید، حاملگی؛
- بیماریهای عضوی مانند شقاق مقعد، بواسیر، تنگی مقعد، دایورتیکولوم، تومورکولون، تنگی روده بزرگ؛
- یبوست در اثر درد شقاق مقعد، آبسه دور مقعد، فیستول مقعد؛
- یبوستهای انسدادی در اثر سرطان روده بزرگ، فشار غده سرطانی داخل شکم بر روده، چسبندگی رودهها، فتق و بواسیر.
رژیم لاغری غیر اصولی ممکن است منجر به یبوست شود
شکی نیست که رژیم کاهش وزن میتواند برای برخی افراد منجر به یبوست شود. رژیمهای پرپروتئین بیشتر از سایر رژیمها در این امر دخیل هستند. یبوست در رژیم اغلب به دلیل کم آبی خفیف ایجاد می شود، بنابراین اولین قدم در پیشگیری و رفع یبوست، افزایش مصرف مایعات روزانه است.
همچنین رژیمهای لاغری که برخی از گروههای غذایی یا وعدههای غذایی را حذف میکنند یا بر پایه چند غذای بسیار محدود هستند نیز در کنار خطر سو تغذیه، احتمال ابتلا به یبوست را نیز بسیار افزایش میدهند.
رژیم لاغری استاندارد که مملو از مواد غذایی گوناگون و بر پایه فیبر و مایعات و غذاهای سالم مانند گوشت و چربی سالم باشد، نه تنها شما را سیر نگه میدارد بلکه مانع مشکلات دستگاه گوارش و یبوست نیز خواهد بود.
استفاده از غذاهای کمفیبر باعث یبوست می شود
درحالی که انسان به ۲۴ گرم فیبر در روز نیاز دارد، امروزه افراد معمولا کمتر از ۱۰ گرم فیبر میخورند. از آنجا که فیبر در رودهها هضم و جذب نمیشود، مدفوع مخلوط با فیبر، مقدار زیادی آب جمع میکند و به صورت توده حجیم و مرطوب درآمده و عمل دفع را آسانتر میکند.
ولی مدفوعهای بدون فیبر، کوچک و خشک هستند. ممکن است مدت طولانی در روده بزرگ انباشته شده و خیلی دیرتر و با سختی دفع شوند.
از آنجا که مصرف زیاد فیبر باعث ایجاد نفخ میگردد، توصیه میکنیم که حتیالامکان از مقدار کم شروع کرده و مقدار آن را کم کم اضافه کنید.
اهمال در رفتن به سرویس بهداشتی باعث یبوست می شود
جمع شدن مواد دفعی و افزایش حجم آن باعث ایجاد احساس دفع میشود. این حالت، بهترین زمان برای دفع است. ولی اگر به این فرمان طبیعی جواب مثبت داده نشود و به آن بیتوجهی شود، مایعات موجود در مواد دفعی، جذب روده شده و باعث یبوست میگردد.
عدم تحرک و فعالیت باعث اصلی یبوست است
حرکت و فعالیت بدنی، کلید حرکت مدفوع روده است. درصد ابتلا به یبوست در افرادی که در اثر کهولت سن یا معلولیت یا شکستگی استخوان دچار محدودیت حرکت شدهاند، بیشتر از دیگران است.
کمبود مایعات شما را دچار یبوست می کند
انسان روزانه به ۶ تا ۸ لیوان آب نیاز دارد. مصرف این مقدار آب برای کل سیستم بدن، خصوصا سیستم کلیوی و گوارشی ضروری است، زیرا بدون وجود مایعات در رژیم غذایی، دستگاه گوارش دچار مشکل یبوست میشود.
ضرورت ندارد که این مقدار مایعات را به صورت آب مصرف کنیم. باید این مقدار مایعات وارد بدن شود حال چه به صورت آب، چای، آبمیوه یا چه خود میوه؛ مخصوصا اگر از میوههای پر از تفاله یا میوههایی باشد که پوست آن قابل مصرف است.
شیر و لبنیات ممکن است باعث یبوست شود
لبنیات برای برخی افراد علت دیگر یبوست است، . نوزادان و کودکان نوپا احتمالاً به دلیل حساسیت به پروتئینهای موجود در شیر گاو در معرض خطر یبوست قرار می گیرند.
مروری بر مطالعات انجام شده در یک دوره ۲۶ ساله نشان داد که برخی از کودکان مبتلا به یبوست مزمن با قطع مصرف شیر گاو بهبودهایی را تجربه کردند.
بعد ازعمل جراحی معمولا بیماران دچار یبوست می شوند
معمولا پس از عملهای جراحی (مخصوصا جراحی شکم) یبوست ایجاد میشود که علل آن عبارتند از:
- کمتر غذا خوردن به ویژه غذاهای فیبردار؛
- ترس از افزایش درد محل عمل، هنگام دفع؛
- فلج موقت روده و توقف حرکت پریستالسیس آن در اثر عمل جراحی روده؛
- عدم تحرک بیمار.
مصرف کم سبزی و میوه باعث یبوست افراد در جامعه امروز است
امروزه وجود سبزیجات در سفرههای خانواده کم رنگ شده است. متاسفانه در رستورانها نیز سبزیجات را کاملا حذف کردهاند و به جای آن نوشابههای خطرناک، زینتبخش سفرهها شده است. هر چه کمتر میوه و سبزی مصرف کنید احتمال ابتلا به یبوست بیشتر خواهد شد.
غذاهای حاوی گلوتن، در برخی افراد باعث یبوست می شوند
گلوتن پروتئینی است که در غلاتی مانند گندم، جو و چاودار یافت میشود و برخی از افراد ممکن است با خوردن غذاهای حاوی گلوتن دچار یبوست شوند. اگر مشکوک هستید که گلوتن باعث یبوست شما میشود، قبل از حذف گلوتن از رژیم غذایی خود، حتما با پزشک صحبت کنید.
برخی ها در مسافرت دچار یبوست می شوند
یک علت یبوست که معمولا در سفر اتفاق می افتد، تغییرات آب و هوایی و وضعیت افراد است. معمولا خیلی از افراد درمسافرتها دچار یبوست میشوند و علت آن شاید موارد زیر باشد:
- تغییر برنامه غذایی در سفر؛
- به تعویق انداختن رفتن به سرویس بهداشتی؛
- کثیف بودن سرویس بهداشتی و تنفر مسافر از وضعیت آن.
غذاهای تصفیه شده موجبات یبوست را فراهم می کنند
غلات فرآوری شده و محصولات آن مانند نان سفید، برنج سفید و ماکارونی سفید فیبر کمتری دارند و باعث یبوست می شوند. دلیل آن این است که سبوس و قسمتهای جوانه دانه در طول فرآوری غلات حذف میشوند. به ویژه، سبوس حاوی فیبر است، یک ماده مغذی که حجم مدفوع را افزایش میدهد و به حرکت آن کمک می کند.
برخی داروها یبوستزا هستند
مصرف تعداد زیادی از داروها باعث یبوست میشود که مهمترین آنها عبارتند از:
- مواد مخدر و داروهایی که مواد مخدری مثل مورفین و کدئین دارند؛
- مکملهایی که آهن دارند؛
- فوروزماید و دیگر مدرها؛
- کلسیم کربنات؛
- داروهای ضد افسردگی؛
- داروهای ضد فشار خون؛
- داروهای ضد پارکینسون؛
- داروهای ضد حساسیت؛
- داروهای ضد تشنج مثل فنوباربیتال؛
- استفاده مکرر از داروهای ملین؛
- داروهای ضداسهال.
برخی غذاها هم باعث یبوست می شوند
علت یبوست مصرف بعضی از غذاها مانند موز، کنسرو ماهی، سیب زمینی سرخ شده، شیرهای غلیظ و قنددار، نان سفید، شیرینیهای خشک، بیسکویت، ماکارونی، نخود، لوبیا و باقلا است که باعث یبوست میشود. پس بهتر است در خوردن این غذاها اعتدال را رعایت کنید.
تغییرات هورمونی یبوست زا خواهند بود
هر نوع تغییر در هورمونهای بدن به علت عادت ماهیانه، بارداری یا یائسگی میتواند روی روده نیز تاثیر داشته باشد. بسیاری از زنان قبل از عادت ماهیانه، دورهای از یبوست را تجربه میکنند و هنگام عادت ماهیانه مشکلشان حل میشود.
همچنین، مشکلات مرتبط با غده تیروئید هم میتواند باعث یبوست شود.
مصرف زیاد الکل باعث یبوست می شود
مصرف زیاد الکل ، میتواند میزان مایعات از دست رفته از طریق ادرار را افزایش دهد و باعث کم آبی بدن شود.
گوشت قرمز، یبوست را تشدید می کند
گوشت قرمز ممکن است به دو دلیل یبوست را بدتر کند:
- حاوی فیبر کمی است و موجب خشک شدن مدفوع خواهد شد به ویژه اگر همراه با سبزیجات یا سالاد مصرف نشود.
- گوشت قرمز برخلاف سایر انواع گوشت مثل مرغ و ماهی، حاوی مقادیر بیشتری چربی است و غذاهای پرچرب زمان بیشتری برای هضم بدن نیاز دارند که ممکن است احتمال یبوست را افزایش دهد.
استرس موجب یبوست می شود
یک علت یبوست میتواند استرس باشد. استرس باعث ایجاد علائم جسمانی و اختلال عملکرد روده میشود. همچنین تحقیقات نشان میدهد در زمان استرس میزان باکتریهای مفید معده کاهش پیدا میکند.
دوره قاعدگی و یائسگی در خانم ها، موجبات یبوست را فراهم می کند
در این دوران به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش سطح استروژن و پروژسترون، اغلب خانمها دچار یبوست میشوند که با یک برنامه غذایی پرفیبر و مصرف مایعات کافی، به راحتی قابل درمان است.
